Origineel artikel op Boom Management

Het digitale tijdperk waarin we leven, brengt ons veel. Informatie is altijd voorhanden en we staan continu met elkaar in verbinding. Dit heeft echter ook een keerzijde. De continue afleiding van apps en media zorgt ervoor dat we ons niet meer kunnen concentreren en dat vormt een bedreiging voor ons leervermogen. Dat wordt onder andere steeds meer zichtbaar in zakelijk opleiden en ontwikkelen.

Hoewel organisaties veel tijd en geld investeren in leren en ontwikkelen, blijkt uit onderzoek dat in bijna driekwart (73%) van de organisaties fouten worden gemaakt door het gebrek aan parate kennis. Bij twee op de vijf (21%) organisaties leidt dit zelfs tot fysieke ongelukken. Het niet meer goed kunnen concentreren en dus minder goed kunnen leren, zou hier wel eens een belangrijke oorzaak van kunnen zijn.

Verlies van focus

De grote hoeveelheid apps op onze telefoon, laptop en tablet schreeuwen continu om aandacht. Er gaan nog geen paar seconden voorbij of je krijgt alweer een nieuwe melding. Denk aan chatberichten via WhatsApp, pushmeldingen van nieuwsapplicaties of mails en agendameldingen. We zijn verslaafd geraakt aan het regelmatig ontvangen van prikkels. Zelfs als je geen berichten hebt ontvangen, check je voortdurend je telefoon. Deze continue toestroom van informatie zorgt ervoor dat onze hersenen de hele dag overactief zijn. In plaats van dat je focust op één taak, ben je ondertussen druk met schakelen van het ene naar het andere bericht, het filteren van informatie en bedenken of je wel of niet gaat antwoorden. Dit betekent dat je uiteindelijk minder hersencapaciteit kunt gebruiken om informatie om te zetten van het kortetermijn- naar het langetermijngeheugen. En daar betalen we een prijs voor: we kunnen ons minder lang goed concentreren én we zijn slechter in dingen onthouden.

Google-effect

Deze ontwikkeling wordt versterkt door het zogenoemde Google-effect. Doordat informatie snel beschikbaar is via zoekmachines, hebben we de neiging om die informatie niet eens op te slaan in het geheugen. Dit effect is al meer dan tien jaar bekend en heeft ervoor gezorgd dat onze hersenen in het digitale tijdperk anders functioneren. In plaats van dat we informatie onthouden, onthouden we waar de informatie te vinden is. Waarom zou je nog een telefoonnummer onthouden als je het in je telefoon zo gevonden hebt? Natuurlijk is het heel handig dat informatie eenvoudig op te zoeken is, totdat je een nieuwe taal wil leren of de situatie dusdanig bedreigend is dat je geen tijd hebt om informatie op te zoeken. Denk aan een verpleegster die iemand moet reanimeren of een piloot die een noodlanding moet maken. In dergelijke situaties is het van levensbelang om kennis en competenties altijd paraat te hebben.

Kritieke informatie onthouden

Het feit dat het functioneren van onze hersenen in het digitale tijdperk is veranderd, vraagt ook om een andere manier van leren. Natuurlijk is het zo dat heel veel informatie snel vindbaar is, waardoor navigeren een belangrijke skill is geworden. Maar voor cruciale situaties als een reanimatie of noodlanding is het absoluut noodzakelijk om bepaalde informatie wél te onthouden. En zo kan ik voor ieder beroep wel een situatie bedenken die ernstige gevolgen kent als kritieke informatie niet paraat is.

Als je het mij vraagt, is het zaak dat we leermethoden aanpassen aan de manier waarop onze hersenen zich hebben aangepast aan het digitale tijdperk. Passief leren via lange hoorcolleges of trainingsdagen passen daar niet meer bij. We onthouden dingen nu eenmaal slechter, dus leermomenten moeten kort, doeltreffend en actief zijn. Een hele dag ‘blokken’ is niet effectief, elke dag tien minuten interactief leren wél. Dat betekent nieuwe informatie opdoen én direct in het brein verwerken. Dit bereik je door lerenden zich over vragen, dilemma’s of casuïstiek te laten buigen. Zo maak je namelijk actief nieuwe verbindingen in het brein en dat zorgt voor een sterker en langduriger leereffect. Daarbij is het belangrijk dat we leren door middel van dilemma’s, scenario’s en vraagstukken die herkenbaar zijn voor de lerende. Pas als leren relevant en contextueel is, staat de lerende daadwerkelijk open om lesstof op te slaan en te onthouden. Dat leidt uiteindelijk tot duurzame gedragsverandering.

Mobile learning

Aangezien we zoveel tijd doorbrengen op onze mobiele telefoon, is dit ook een geschikt middel om in te zetten om te leren. Mobile learning wordt makkelijk gemaakt door interactieve educatieve apps, die vaak gamification-elementen bevatten om de lerende nog meer te motiveren om te leren. Regelmatig even kort en actief leren zorgt ervoor dat de lerende gemotiveerd blijft én dat informatie beter blijft hangen. En dat is wat mij betreft dé manier om te zorgen dat we kritieke informatie vandaag de dag paraat hebben als het nodig is.