Het doel van leren en leerdoelen
Blog / Nieuws | 14-12-20
Zo zet je didactische leerdoelen effectief in bij het ontwikkelen van een cursus of leermodule
Het doel van leren is het overbruggen van het gat tussen het huidige en het gewenste kennisniveau van cursisten. Een leerdoel is een gewenst kennisniveau. Je wilt bijvoorbeeld dat alle medewerkers de regels kennen, dat iedereen up-to-date is over de laatste systeemupdate, dat iedereen zich aan de nieuwe corona-protocollen houdt, dat iedere leerling de hoofdsteden van Europa kent, enzovoorts. Leerdoelen zijn verweven in alle facetten van leren. Er wordt alleen nog niet altijd genoeg gebruik van gemaakt. Daarom gaan we nu verder in op hoe je leerdoelen effectief inzet bij het ontwerpen van een cursus of leermodule.
Leren over leerdoelen
Didactische leerdoelen duiden aan wat iemand gaat leren, zoals hoe te handelen bij een brand in het bedrijfspand. Je maakt duidelijk wat de eindstreep is. In de toelichting van het doel vermeld je vervolgens waarom van mensen wordt verwacht dat zij dit bereiken. Wat zij en het bedrijf ermee opschieten. Of wat de sancties zijn als ze het leerdoel niet bereiken (zoals boetes van de toezichthouder of een onvoldoende voor een toets). En vertel ook wanneer zij dit doel dienen te bereiken. Als deelnemers van jouw zorgvuldig ontwikkelde leermodule weten wat van hen verwacht wordt, ben je al een heel eind.
Leerdoelniveaus
Binnen didactische leerdoelen zijn een aantal gradaties. Welke leerdoelen je nodig hebt, hangt af van de hoeveelheid informatie die je wil overbrengen. Zo heb je leerdoelen op overkoepelend cursusniveau (‘aan het einde van de cursus kan de deelnemer de verschillende onderdelen van de EHBO cursus uitvoeren zoals hij geleerd heeft in de cursus’). Op niveau van een hoofdstuk of module (‘aan het einde van de module kan de deelnemer de 6 stappen van reanimatie benoemen’). En op microniveau van slechts één opdracht of vraag (‘na het uitvoeren van de opdracht kan de deelnemer de plaatsing van de hand tijdens het reanimeren op de juiste manier uitvoeren’). Op dit microniveau spreken we van een ‘kenniselement’. Behandel één kenniselement per opdracht. Meerdere opdrachten vat je samen in modules, en meerdere modules vat je weer in een cursus. Met deze kennis in je achterhoofd, ga je aan de slag met leerdoelen formuleren.
Als we even puur naar de Drillster-applicatie kijken, zijn alle leerdoelniveaus relevant, ook op opdrachtniveau. Want kenniselementen zijn met name belangrijk in vraaggestuurd leren (leren a.d.h.v. vragen beantwoorden), een core-functionaliteit van de Drillster methodologie.
Begin bij het begin
Een leerdoel formuleren is stap 1 van het proces. Dus wanneer je een module of cursus gaat maken, start dan altijd (altijd!) met het formuleren van leerdoelen. Dit biedt de cursist houvast, maar ook voor jou is het zeer waardevol.
Voor jou. Als je vooraf een helder leerdoel formuleert, voorkom je dat je jezelf (ongemerkt) verliest in het ontwikkelen van de module of cursus. Je zou niet de eerste zijn die uit enthousiasme meer onderwerpen bij de cursus betrekt dan noodzakelijk is om het doel te bereiken. Door het vooraf vast te stellen en dit tijdens de creatie erbij te houden, voorkom je dat je te ver afwijkt van de belangrijkste onderwerp(en).
Voor de cursist. Voor degene die jouw module of cursus gaat volgen is een leerdoel een absolute must. Zo werken zij immers ergens naartoe. Let op: het doel moet niet zijn: de cursus afmaken, een boek uitlezen, of de slideshow doorklikken. Want daarna heb je nog geen idee of ook maar iets van die informatie is blijven hangen en of de cursist de informatie wel écht begrijpt. Het doel moet zijn om specifieke kennis op te doen, te begrijpen, en die vervolgens te behouden. Welke specifieke kennis dat is, neem je op in het leerdoel.
Het is bewezen dat wanneer leerdoelen vooraf expliciet genoemd worden, mensen meer gemotiveerd zijn. Ze weten dan wat van hen wordt verwacht en waarom. Hier geldt: hoe specifieker, hoe beter. Maak dus duidelijk wat van iemand verwacht wordt, zodat diegene doelbewust aan je cursus begint, in plaats zo snel mogelijk door de slides klikt. Vervolgens kom je aan het einde van de module of cursus weer terug op het leerdoel. Je maakt zo de cirkel rond.
Het cursus-framework
Als je hebt bepaald wat de leerdoelen zijn op cursus-, module-, en opdracht/vraagniveau, dan heb je voor jezelf al een mooie outline voor de cursus. Een framework. Dit biedt een uitgangspunt en houvast om op koers te blijven voor hetgeen je gaat creëren. Dit kost aan het begin wat extra tijd en moeite, terwijl je waarschijnlijk gewoon met de inhoud aan de slag wilt. Vaak ontbreekt ook het draagvlak om eerst wat langer stil te staan bij de doelen en het framework. Zeker omdat de subject matter experts die betrokken zijn bij de invulling van de cursus, doorgaans alles al weten. Een sterk framework is dus ogenschijnlijk onbelangrijk, terwijl het eigenlijk essentieel is en het eindproduct zeer zeker ten goede komt. Neem ook af en toe een moment om naar het grote plaatje te kijken. Lig je nog op koers voor het eindproduct dat je vooraf in gedachte had?
Een sterk framework is ogenschijnlijk onbelangrijk, terwijl het eigenlijk essentieel is en het eindproduct zeer zeker ten goede komt.
Op naar het eindresultaat
Start dus met het formuleren van concrete leerdoelen op ieder niveau dat nodig is en gebruik dit als framework. Het belangrijkste is dat je jezelf eraan blijft herinneren op welk eindresultaat je afstevent. Houdt continu dit framework in de gaten om dicht bij het plan te blijven. Jij kunt gerichter te werk gaan, en cursisten zijn meer gemotiveerd en onthouden de informatie beter. Zo doe je jezelf én de cursisten een plezier.
Meer weten over hoe Drillster leren effectiever en efficiënter maakt?