Origineel artikel op AllesoverHR

Zorgprofessionals moet je kunnen vertrouwen. Hun werk heeft immers alles te maken met de gezondheid en vitaliteit van de bevolking en heeft impact op de kwaliteit van zorg. Niet voor niets zijn er flink wat certificeringen en registraties waar zorgprofessionals over moeten beschikken, zoals de BIG-registratie en het opnieuw registreren hiervan eens in de vijf jaar. Ook volgen zorgmedewerkers regelmatig cursussen en trainingen om hun competenties up-to-date te houden. Dat klinkt goed, maar de realiteit is dat de traditionele manier van opleiden en certificeren niet leidt tot een vermindering van fouten en ongelukken op de werkvloer. Aangezien dit in de zorg een kwestie van leven of dood kan betekenen, is dit een zeer groot probleem. Hoe het anders kan, vertel ik in deze blog.

Disbalans perceptie en realiteit

Een fout of ongeluk op de werkvloer van een zorgprofessional kan ernstige gevolgen hebben. Daarom is het cruciaal dat zorgmedewerkers op elk willekeurig moment van het jaar over de juiste kennis en vaardigheden beschikken. Het probleem is dat zorgprofessionals vaak denken dat dit in orde is, terwijl dit niet altijd het geval blijkt. Het overgrote deel (95%) van de zorgprofessionals vindt dat het over het algemeen goed tot uitstekend gesteld is met de parate kennis binnen de zorginstelling, blijkt uit onderzoek. Daarnaast denken drie op de vijf (59%) het werk ook prima uit te kunnen voeren wanneer de kennis misschien niet helemaal op niveau is. De praktijk laat wat anders zien. Zo worden bij ruim twee op de drie (69%) organisaties regelmatig fouten gemaakt op de werkvloer, doordat de parate kennis van medewerkers onvoldoende is. En bij bijna een kwart (23%) van de zorginstellingen zijn zelfs fysieke ongelukken het gevolg. Dat zorgt niet alleen voor een onveilige werkomgeving, maar de kwaliteit van zorg komt ook in gevaar.

Traditionele leermethoden onder de maat

De realiteit is daarnaast dat bijna een kwart (23%) van de zorgverleners niet over de juiste diploma’s beschikt. En zelfs wanneer iemand op papier wel bevoegd is, garandeert dit helaas nog geen praktische bekwaamheid op de werkvloer. Medisch rekenen is hier een bekend voorbeeld van. Door middel van een toets moeten zorgprofessionals aantonen dat ze hierin bekwaam zijn. Zo’n toets is een momentopname. Daarna zakt de kennis snel weg als deze niet onderhouden wordt. De bekwaamheid op de werkvloer is dan niet per se wat het moet zijn, ondanks dat de certificerende toets is gehaald. Dit alles is het gevolg van de onvermijdelijke vergeetcurve. Daarnaast is vijftien procent van de trainingen niet up-to-date door wetswijzigingen en/of veranderingen in protocollen. Kortom, de traditionele manier van kennis vergaren – door middel van passief luisteren, kijken of lezen tijdens een training en bijhorende toets – draagt onvoldoende bij aan het continu op peil houden van cruciale vaardigheden. 

Niet passief maar interactief leren

Het moet dus absoluut anders. Hoe? Door passief leren te vervangen door interactief leren. Bij deze manier van leren krijgt de lerende in kleine hoeveelheden nieuwe informatie, gevolgd door een vraag, casus of dilemma. Deze vraaggestuurde manier van leren zet het brein direct aan het werk, waardoor iemand nieuwe verbindingen legt in het hoofd en informatie overdraagt naar het langetermijngeheugen. De focus ligt hierbij niet alleen op het begrijpen van kennis, maar ook op het onthouden daarvan. Daarbij is het belangrijk dat er sprake is van een continu leerproces, zodat door middel van regelmatig herhaling wordt gezorgd dat kennis en competenties goed in de praktijk worden gebracht en beter worden verankerd. Dit kun je onder meer efficiënt invullen met adaptief leren, waarbij de inhoud van het leerproces en de frequentie van herhaling op individueel niveau aanpast worden aan de behoefte en het kennisniveau van de lerende. Ook microlearning is een efficiënte en effectieve manier om een continue kennisborging te realiseren. Daarmee leer je regelmatig korte momenten, waardoor de lerende gemotiveerd blijft en informatie beter blijft hangen. Dit heeft bovendien als voordeel dat het even snel tussendoor kan en geen lange trainingsdagen vereist. Dat komt de werkdruk weer ten goede. 

Andere kijk op leren

Aan bestuurders in de zorg is het wat mij betreft de taak om strategisch na te denken over de manier waarop kennis en competenties van zorgpersoneel geborgd worden binnen de zorginstelling. Het feit dat er nog steeds veel ongelukken gebeuren ondanks de huidige manier van werken, in combinatie met de druk op de medewerkers, is een uitgesproken kans om anders naar de manier van leren te kijken. Het roer moet wat dat betreft om. Kijk daarom vanuit een breder perspectief naar de kwaliteit van zorg en hoe een andere manier van leren hieraan kan bijdragen. Ga op zoek naar de wijze waarop kennis en competenties zo efficiënt mogelijk worden geborgd. Een manier waarbij mensen én het meeste leren én worden ontlast in de hoeveelheid tijd die ze bezig zijn met leren.
Dat is uiteindelijk een win-winsituatie voor werkgever, medewerker en patiënt.