Origineel artikel op Metro

De beheersing van taal- en rekenvaardigheden van Nederlandse jongeren is zorgelijk, stelt de Onderwijsraad. De belangrijkste oplossing volgens de raad? Zorgen voor startbekwame leraren via een centrale eindtoets voor taal- en rekenvaardigheid.

Mijns inziens gaat dit niet helpen. Het klinkt verdacht veel als het zetten van een eenmalig vinkje aan de start, om daar vervolgens jaren op te teren. Als het blijvend professionaliseren van leraren de oplossing moet zijn om het taal- en rekenniveau van jongeren op te krikken – zoals de Onderwijsraad stelt – dan is een eindtoets niet voldoende. Integendeel. Daar is veel meer voor nodig.

Bekwaamheid nu is geen bekwaamheid later

Dat heeft vooral te maken met de vergeetcurve van psycholoog Hermann Ebbinghaus. Hij stelde vast dat mensen nieuw geleerde kennis in eerste instantie goed onthouden, maar dat het snel wegzakt als het niet actief herhaald en geborgd wordt. Niemand ontkomt daaraan. Toch is er in organisaties vaak een focus op het zetten van de nodige vinkjes via schaarse toetsmomenten, vaak opgelegd door de autoriteiten. Dit blijkt uit onderzoek onder ruim 1.000 Nederlandse werkenden. Een derde ervaart zo’n ‘vinkjescultuur’ in hun organisatie.

Het effect van de vergeetcurve zal voor een taal- en rekeneindtoets niet anders zijn. De meeste mensen leren immers voor een toets, waardoor hun kennisniveau op dat moment piekt. Daarmee bereik je inderdaad startbekwaamheid. Maar een automonteur die een verkeerd onderdeel vervangt, zal ten tijde van het diploma behalen jaren geleden ook het juiste geweten hebben. Zijn kennis wordt door de ‘tand des tijds’ roestig, waardoor hij jaren later niet meer bekwaam is. Dit geldt ook voor docenten die slagen voor een nieuw te introduceren taal- en rekentoets. Dat is geen garantie dat zij die vaardigheden up-to-date houden op lange termijn.

Permanente educatie

De fundamentele vaardigheden van de mensen die onze nieuwe generaties opleiden, moeten we continu op niveau houden. Alleen zo blijven ze bevoegd én bekwaam om hun werk goed te kunnen doen. Want wat Ebbinghaus ook ontdekte, is dat als je kennis herhaalt of oefent, het minder snel wegzakt. Er is daarom werk aan de winkel om leraren te ondersteunen met een leeroplossing van nu die ervoor zorgt dat kennis continu up-to-date is en blijft. Een vorm van permanente en meer duurzame educatie. Want met het zetten van een sporadisch vinkje is het onmogelijk om bevoegdheid en bekwaamheid te garanderen.

Nieuwe (onderwijs)wegen bewandelen

De maatschappelijke rol van sectoren zoals het onderwijs, dwingt ons om nieuwe (onderwijs)wegen te bewandelen. De leerwetenschap heeft ons immers voldoende bijgebracht: kennis en vaardigheden nemen af als deze niet onderhouden worden. We moeten af van eenmalige toetsen, want deze houden de vinkjescultuur in stand. Om nog maar niet te spreken over de onveilige situaties die hierdoor ontstaan. Een eindtoets voor nieuwe leraren is goed als startpunt. Maar als het daarbij blijft, gaat dit het taal- en rekenniveau van de nieuwe generatie niet verbeteren. Echt effectief is het om in te zetten op het continu op peil houden van bekwaamheid. Zodat mensen op de werkvloer – en met name in cruciale sectoren – niet alleen bevoegd, maar ook bekwaam zijn én blijven.